Ιστορικό-Δράσεις

Ο Γεωγραφικός Όμιλος Κύπρου ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1968 από μια ομάδα νέων ανθρώπων, γεωγράφων και εκπαιδευτικών, με μεγάλο ζήλο και αγάπη προς την επιστήμη της γεωγραφίας, που αποτελούσε τότε μια σχεδόν άγνωστη επιστήμη στον τόπο μας. Ήταν τότε μια εποχή κατά την οποία η γεωγραφία ουσιαστικά δεν διδασκόταν στα περισσότερα σχολεία Μέσης Παιδείας, αλλά παρέχονταν στους μαθητές μερικές σκόρπιες γνώσεις, όχι από καθηγητές γεωγραφίας (που εξάλλου δεν υπήρχαν) αλλά από εκπαιδευτικούς άλλων, άσχετων με τη γεωγραφία, ειδικοτήτων. Κι αυτό, σε αντίθεση με την Ευρώπη και την Αμερική, όπου το σημαντικό και πολυσύνθετο μάθημα της γεωγραφίας, που άπτεται φυσικών, οικονομικών, δημογραφικών , πολιτικών και χαρτογραφικών θεμάτων και άλλων πτυχών, διδασκόταν συστηματικά σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από προσοντούχους γεωγράφους εκπαιδευτικούς.

Ήταν ανάγκη, λοιπόν, να γίνει κατανοητό και στον τόπο μας ότι το φυσικό περιβάλλον και ο άνθρωπος, και η αλληλεπίδρασή τους, αποτελούν βασική έγνοια και πρώτιστο μέλημα της επιστήμης της γεωγραφίας, που η προσφορά της σήμερα στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μιας χώρας θεωρείται σημαντική. Έπρεπε να γίνει κατανοητό ότι πίσω από σοβαρά και φλέγοντα πολιτικά θέματα και προβλήματα κρύβονται γεωγραφικοί παράγοντες, όπως είναι η γεωστρατηγική σημασία των χωρών, οι φυσικοί πόροι κ.α. Ήταν ακόμα ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι με τη μελέτη του περιβάλλοντος, ο άνθρωπος μπορεί να δώσει εξηγήσεις και απαντήσεις σε αναρίθμητα ερωτήματα που αναφύονται με την άμεση εμπλοκή του με θέματα και καταστάσεις που καθημερινά βλέπει και βιώνει. Και συνεπώς θα μπορεί να προβαίνει στην ορθή αξιολόγησή τους και στην κατάλληλη αντιμετώπιση και διαχείρισή τους.

Ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες και θεμελιωτές του Γεωγραφικού Ομίλου Κύπρου είναι ο αείμνηστος Γεώργιος Καρούζης, ο οποίος συνέλαβε την ιδέα ίδρυσης του Ομίλου, συνειδητοποιώντας την ανάγκη για πλήρωση του κενού που υπήρχε στον τομέα της επιστήμης της γεωγραφίας στον τόπο μας. Οραματιστής, ενθουσιώδης θιασώτης της μεγάλης προσφοράς της γεωγραφίας σχημάτισε ένα πυρήνα νέων ανθρώπων που ενεπνέονταν από την ίδια αγάπη για τον τόπο μας και που εργάστηκαν σκληρά για την οικοδόμηση και δραστηριοποίηση του Ομίλου. Ο Γεώργιος Καρούζης υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Γεωγραφικού Ομίλου Κύπρου και παρέμεινε στη θέση αυτή για επτά χρόνια. Ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος του Ομίλου για τις πολύτιμες υπηρεσίες του και τη μεγάλη προσφορά του.

Μετά τον Γ. Καρούζη υπηρέτησαν ως πρόεδροι του Ομίλου οι πιο κάτω:
Όθων Γιαγκουλλής, Ανδρέας Σοφοκλέους, Γιώργος Καδής, Παναγιώτης Αργυρίδης, Νίκος Ρωσσίδης, Γιώργος Παπαγιάννης και Κυριάκος Δημητριάδης.

Οι σκοποί του Ομίλου, όπως αναγράφονται στο καταστατικό του, είναι:
-Η προαγωγή της γεωγραφικής γνώσης στην Κύπρο.
-Ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας του μαθήματος της γεωγραφίας στα σχολεία της Κύπρου.
-Η ενεργότερη ανάμιξη του γεωγραφικού κόσμου στην οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική
 ζωή του τόπου.
-Η ενθάρρυνση της γεωγραφικής έρευνας στην Κύπρο.
-Η διαφύλαξη και βελτίωση του Κυπριακού φυσικού και ανθρωποποίητου περιβάλλοντος.

Για την επίτευξη των στόχων του ο Γεωγραφικός Όμιλος Κύπρου ανάπτυξε πλούσια δραστηριότητα και έγινε γνωστός τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Ανάμεσα στα πρώτα μελήματά του ήταν η βελτίωση της διδασκαλίας του μαθήματος της γεωγραφίας στα σχολεία της Κύπρου. Προώθησε την εκπαίδευση γεωγράφων για στελέχωση των σχολείων μας και προς την κατεύθυνση αυτή οργάνωσε σειρά πανεπιστημιακών μαθημάτων για το Δίπλωμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου με μεγάλη επιτυχία. Αρκετοί από εκείνους που παρακολούθησαν τα μαθήματα απέκτησαν το Δίπλωμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και το Β.Α. στη Γεωγραφία του Κολλεγίου Κύπρου. Με βάση τα διπλώματα αυτά, μερικοί συνέχισαν τις σπουδές τους στο εξωτερικό και απέκτησαν τον τίτλο M.A. ή M.Sc, καθώς και διδακτορικό στη γεωγραφία ή άλλους συναφείς κλάδους.

Παράλληλα ο ΓΟΚ έκανε παρεμβάσεις προς το Υπουργείο Παιδείας για διορισμό προσοντούχων γεωγράφων στα σχολεία μέσης παιδείας, για εκσυγχρονισμό του αναλυτικού προγράμματος, για αύξηση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος, για συγγραφή κατάλληλων διδακτικών βιβλίων και για άλλα συναφή θέματα. Οι ενέργειες του Γεωγραφικού Ομίλου Κύπρου απέδωσαν καρπούς, δεδομένου ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί αισθητά. Δεν έφεραν, όμως, τα αναμενόμενα αποτελέσματα, γι’ αυτό ο ΓΟΚ συνεχίζει να παρακολουθεί στενά το όλο θέμα και είναι έτοιμος να κάμει τις αναγκαίες παρεμβάσεις όταν και όπου χρειασθεί.

Άλλες δραστηριότητες του Ομίλου, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:

Οργάνωση, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, παγκύπριων μαθητικών διαγωνισμών στη γεωγραφία της Κύπρου, με στόχο την ενθάρρυνση της γεωγραφικής έρευνας στα σχολεία και γενικά την προαγωγή της γεωγραφικής γνώσης στον τόπο μας. Από το 2012 ο ΓΟΚ προκηρύσσει παγκύπριο μαθητικό διαγωνισμό σε γεωγραφικά θέματα στο πλαίσιο της Ημέρας Γεωγραφίας που καθιέρωσε ως ετήσιο θεσμό.

Οργάνωση πάνω σε συστηματική βάση υπαίθριων τοπικών μελετών (field work) στις οποίες ηγούνται επιστήμονες από την Κύπρο και το εξωτερικό, με στόχο να γνωρίσουμε με κάθε δυνατή λεπτομέρεια το τοπίο της χώρας μας. Να μπορούμε να αναλύουμε και ταυτόχρονα να συνθέτουμε κάθε χαρακτηριστικό μιας υπό μελέτη περιοχής. Να αγαπούμε τον τόπο μας από πραγματική γνώση της προέλευσης κάθε μορφής και κάθε λεπτομέρειας του φυσικού και ανθρωποποίητου περιβάλλοντος. Να αγαπούμε τον τόπο μας γιατί γνωρίζουμε την τεράστια γεωλογική, μορφολογική, κλιματολογική, εδαφολογική και χλωριδική ποικιλία που διαθέτει σε τόσο μικρή έκταση γης.

Κυκλοφορία μεγάλης σειράς γεωγραφικών εκδόσεων, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει το επιστημονικό εξαμηνιαίο δελτίο «Γεωγραφικά Χρονικά» το οποίο είναι δίγλωσσο (περιλαμβάνει μελέτες στα ελληνικά και αγγλικά) και έγινε γνωστό τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Εκδόθηκαν 31 τεύχη του περιοδικού, που κυκλοφόρησαν σε σχολεία και βιβλιοθήκες στην Κύπρο, αλλά και σε πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες σε πολλές χώρες του εξωτερικού.

Σημαντική είναι η προσφορά του Ομίλου και των μελών του μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και τη συνεχιζόμενη κατοχή, με τη μελέτη και προβολή διαφόρων πτυχών του κυπριακού προβλήματος και την αντιμετώπιση της τουρκικής προπαγάνδας με αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία και επιχειρήματα. Αναφορικά με το εθνικό μας θέμα ο Όμιλος έστειλε επιστολές και υπομνήματα σε αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και σε άλλες προσωπικότητες. Το 1976 οργάνωσε με επιτυχία Διεθνές Συμπόσιο Πολιτικής Γεωγραφίας, στο οποίο πήραν μέρος διακεκριμένοι επιστήμονες από διάφορες χώρες. Στο Συμπόσιο μελετήθηκαν σε βάθος οι διάφορες πτυχές του κυπριακού προβλήματος και προβλήθηκαν οι δίκαιες θέσεις μας. Ο Όμιλος έχει εκδώσει τα πρακτικά του Συμποσίου (στην αγγλική) που έχουν κυκλοφορήσει και στο εξωτερικό και αποτελούν πολύτιμο διαφωτιστικό υλικό.

Στο ζωτικό τομέα της διατήρησης και βελτίωσης του φυσικού και ανθρωποποίητου περιβάλλοντος, ο Όμιλος προέβη σε σωρεία ενεργειών και δραστηριοτήτων με σχετικές παρεμβάσεις προς κυβερνητικά τμήματα και άλλους φορείς, με ανακοινώσεις στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου, με δεντροφυτεύσεις, με διάφορες άλλες εκδηλώσεις και με τη δημιουργία Δασυλλίου του Γεωγραφικού Ομίλου Κύπρου. Το δασύλλιο δημιουργήθηκε σε έκταση χαλίτικης γης που παραχώρησε στον Όμιλο η κυβέρνηση το 1973 στην περιοχή της Μοσφιλωτής. Ο χώρος έκτασης περίπου 50000 τ.μ. δεντροφυτεύθηκε, περιφράχθηκε και εξωραίστηκε και σήμερα έχει εξελιχθεί σε ένα ωραίο πνεύμονα πρασίνου. Η μίσθωση του τεμαχίου διήρκεσε 35 χρόνια. Ο Όμιλος με αίτησή του το 2012 ζητεί από την κυβέρνηση νέα μίσθωση του τεμαχίου με σκοπό τη διαφύλαξη του δάσους και την αξιοποίησή του ως χώρου μελέτης της γεωμορφολογίας και της χλωρίδας της περιοχής.

Άλλες δραστηριότητες του Ομίλου περιλαμβάνουν επιστολές και υπομνήματα προς αρμόδιους φορείς, διαλέξεις, κινηματογραφικές βραδιές, προβολή ντοκιμαντέρ, συζητήσεις, διαγωνισμούς, συνεντεύξεις σε Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, διεθνείς χαρτογραφικές και φωτογραφικές εκθέσεις, δημιουργία γεωγραφικού μουσείου σε συνεργασία με το Δήμο Στροβόλου κ.α.

Αναφορικά με τις διεθνείς σχέσεις αναφέρεται ότι ο Γεωγραφικός Όμιλος Κύπρου είναι μέλος της Διεθνούς Γεωγραφικής Ένωσης ( IGU ) στην ιστοσελίδα της οποίας παρουσιάζεται ως η Εθνική Επιτροπή της Κύπρου. Στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεών του ο Όμιλος κάλεσε την Κύπρο ξένους γεωγράφους διεθνούς κύρους που έδωσαν διαλέξεις και δημοσίευσαν μελέτες τους στο Δελτίο του Ομίλου «Γεωγραφικά Χρονικά» Επίσης, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΓΟΚ πήραν μέρος σε διεθνή συνέδρια που οργανώθηκαν υπό την αιγίδα της Διεθνούς Γεωγραφικής Ένωσης ή άλλων οργανισμών.

———————————————————

Ιδρυτικά μέλη

Γεώργιος Καρούζης
Ανδρέας Σοφοκλέους
Άλκης Κυριακίδης
Γεώργιος Ξενοφώντος
Μάριος Παπαδόπουλος
Βάσος Κωνσταντινίδης
Κυριάκος Δημητριάδης
Βάσος Κωνσταντίνου
Σωκράτης Κωνσταντινίδης
Ανδρέας Χαραλάμπους
Ανδρέας Μαραθοβουνιώτης
Χριστάκης Ηροδότου
Χριστάκης Παναγίδης
Ανδρέας Κελεπενιώτης
Χάρης Νεοφύτου
Κώστας Ξενοφώντος
Ανδρέας Μαυρομμάτης
Ανδρέας Χρίστου
Μιχαήλ Θεοδώρου
Ανδρέας Μελετιές
Μιχαλάκης Χριστοφή
Σωτήρης Πιττοκοπίτης
Αναστάσιος Στασής
Ιωάννης Λυσάνδρου
Φίλιππος Φιλιππίδης
Χρυστάλλα Χαραλάμπους

Πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο ( 1968-1969 )

Γεώργιος Καρούζης, Πρόεδρος
Ανδρέας Κελεπενιώτης, Αντιπρόεδρος
Ανδρέας Σοφοκλέους, Γραμματέας
Κυριάκος Δημητριάδης, Ταμίας
Κώστας Ξενοφώντος, Σύμβουλος
Μιχαλάκης Χριστοφή, Σύμβουλος
Αναστάσιος Στασής, Σύμβουλος